Πόσο πλούσια σε θρεπτικά συστατικά είναι η τροφή μας;

Κάποτε, οι διατροφικές ελλείψεις αποτελούσαν θλιβερό προνόμιο των φτωχών πληθυσμών στα ανεπτυγμένα και αναπτυσσόμενα κράτη, ενώ σήμερα απασχολούν εξίσου τον πληθυσμό των ανεπτυγμένων χωρών. Οι κακές διατροφικές επιλογές των τελευταίων δεκαετιών, δηλαδή η μειωμένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, η προτίμηση γευμάτων και σνακ πλούσιων σε λίπος, ζάχαρη και αλάτι αλλά φτωχών σε θρεπτικά συστατικά, έχουν σαν αποτέλεσμα ένα μεγάλο κομμάτι του ενήλικου πληθυσμού να παρουσιάζει σοβαρές διατροφικές ελλείψεις. Όμως, ακόμη και εκείνοι που «θεωρητικά» ακολουθούν μια ισορροπημένη διατροφή, συχνά παρουσιάζουν ελλείψεις σε βασικά θρεπτικά συστατικά, όπως π.χ. σε μέταλλα και βιταμίνες. Η απάντηση σε αυτό το «κενό» φαίνεται πως κρύβεται στην υπερβολική χρήση λιπασμάτων και στην «κόπωση» των καλλιεργήσιμων εδαφών.

Tα τελευταία χρόνια, οι ελλείψεις που παρατηρούνται σε βιταμίνες και μέταλλα είναι όλο και πιο συχνές. Η διατροφική ανεπάρκεια μετάλλων και βιταμινών, συχνά αποδίδεται στο ότι ένα μεγάλο μέρος της καλλιεργήσιμης γης, από την υπερβολική χρήση ανόργανων αζωτούχων λιπασμάτων και άλλων γεωργικών πρακτικών έχει διαβρωθεί. Τα τελευταία 70 χρόνια, έχει παρατηρηθεί ότι τα θρεπτικά συστατικά και οι μικροοργανισμοί που βρίσκονται στο έδαφος έχουν αρχίσει να εξαντλούνται και αυτό είναι μια ακόμα αιτία που συμβάλλει στη διάβρωση του εδάφους και στην απώλεια καλλιεργήσιμης γης.

Διάφορες μελέτες έχουν βρει ότι το έδαφος των Ηνωμένων Πολιτειών διαβρώνεται με ρυθμό 10 φορές πιο γρήγορο από εκείνον με τον οποίο αναπληρώνεται. Ωστόσο, το ποσοστό της διάβρωσης του εδάφους είναι πολύ μεγαλύτερο σε άλλα μέρη του κόσμου, όπως η Ευρώπη, η Αφρική, η Ινδία και η Κίνα, όπου η διάβρωση εξελίσσεται με ρυθμό 30 -40 φορές ταχύτερο από τον ρυθμό αναπλήρωσης. Στις περιοχές της Αφρικής, ο συνδυασμός της εξάντλησης του εδάφους έχει οδηγήσει στην κατακόρυφη πτώση της πρόβλεψης των αποδόσεων των καλλιεργειών.
Τα τρόφιμα που καλλιεργούνται σε θρεπτικώς ανεπαρκές χώμα δεν περιέχουν τις απαραίτητες ποσότητες σε θρεπτικά συστατικά που απαιτούνται για να κρατήσουν τους ανθρώπους υγιείς. Μελέτες των τελευταίων ετών αποκαλύπτουν ότι η διατροφική αξία των τροφίμων έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία 70 χρόνια, γεγονός που αποδίδεται στην εξάντληση των ορυκτών των εδαφών, στην απώλεια των μικροοργανισμών του εδάφους και στις αλλαγές των φυτικών ποικιλιών.

Για τη διατήρηση ενός υγιούς οργανισμού, ο άνθρωπος θα πρέπει να καλύπτει τις ημερήσιες ανάγκες του σε θρεπτικά συστατικά.

• Τα θρεπτικά συστατικά είναι απαραίτητα για τη διατήρηση της ζωής και την ενίσχυση της άμυνας του οργανισμού.

• Η διατροφή μας, το φαγητό που τρώμε, είναι η κύρια πηγή θρεπτικών συστατικών που συντελούν σε όλες τις βιοχημικές διεργασίες του οργανισμού μας.

• Τα φυτά (φρούτα, λαχανικά, δημητριακά, όσπρια, ξηροί καρποί) και τα ζώα (γαλακτοκομικά προϊόντα, ψάρια, αυγά και κρέας) περιέχουν όλα τα θρεπτικά συστατικά που έχει ανάγκη ο άνθρωπος για να διατηρείται υγιής.

• Για τη διατήρηση της καλής υγείας, ο ανθρώπινος οργανισμός χρειάζεται μακροθρεπτικά συστατικά (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπη) και μικροθρεπτικά συστατικά (βιταμίνες και μέταλλα).

• Τα μακροθρεπτικά συστατικά αποτελούν την κύρια πηγή ενέργειας, για έναν οργανισμό, ενώ οι βιταμίνες και τα μέταλλα είναι απαραίτητα για τις βιοχημικές διεργασίες του σώματος.

• Οι βιταμίνες είναι οργανικές ενώσεις που βρίσκονται στα φυτά και στα ζώα και τις προσλαμβάνουμε μέσω της τροφής. Από την άλλη, τα μέταλλα είναι ανόργανες ενώσεις που βρίσκονται στη γη και βοηθούν στην παραγωγή ενέργειας και σε άλλες βιοχημικές διεργασίες.

• Ωστόσο, τόσο τα μικρο- όσο και τα μακρο-θρεπτικά συστατικά, είναι απαραίτητα για τη διατήρηση μιας καλής υγείας. Υπάρχουν δεκαεπτά γνωστά βασικά μέταλλα και δεκάδες ιχνοστοιχεία που είναι απαραίτητα για την καλή υγεία του ανθρώπου. Τα μέταλλα, αλληλεπιδρούν μεταξύ τους σε πολλές μεταβολικές λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος. Μερικές φορές μάλιστα, έχουν μεγαλύτερη ζωτική σημασία για τη σωματική και ψυχική υγεία ακόμη και από τις βιταμίνες.

Στη Διάσκεψη Κορυφής του Ρίο, το 1992 διάφορες μελέτες βρήκαν ότι τα εδάφη στην Ευρώπη έχουν εβδομήντα δύο τις εκατό (72%) λιγότερα μέταλλα, σε σχέση με 100 χρόνια πριν. Σύμφωνα με το αμερικανικό υπουργείο Γεωργίας (USDA), η έλλειψη των σημερινών τροφίμων σε θρεπτικά συστατικά, έχει σαν αποτέλεσμα τη μη επαρκή πρόσληψη μετάλλων ασβεστίου, μαγνησίου, καλίου και βιταμινών Α, C, D και Ε, που απαιτούνται για τη διατήρηση της καλής υγείας.Για παράδειγμα, το ασβέστιο είναι απαραίτητο για τη ρύθμιση της λειτουργίας του νευρικού και μυϊκού συστήματος, για τη διατήρηση γερών οστών και δοντιών, για την πήξη του αίματος, τη ρύθμιση της πίεσης και τη λειτουργία των ενζύμων. Η ήπια έλλειψη ασβεστίου μπορεί να προκαλέσει αίσθημα αύξησης των παλμών της καρδιάς, αϋπνία, ευερεθιστότητα, ευαισθησία των νεύρων, σύσπαση των μυών, διανοητική σύγχυση και αίσθημα κατάθλιψης. Σοβαρές ελλείψεις του ασβεστίου μπορεί να οδηγήσουν σε απώλεια οστικής μάζας, ένα κοινό πρόβλημα υγείας. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι ελλείψεις σε βασικά μέταλλα μπορούν να οδηγήσουν σε μια σειρά προβλημάτων υγείας και στην εμφάνιση χρονίων παθήσεων.

Όλο και περισσότερες διατροφικές μελέτες έχουν συνδέσει πολλές από τις πιο διαδεδομένες ασθένειες όπως τον διαβήτη, τις καρδιακές παθήσεις, το εγκεφαλικό επεισόδιο, την παχυσαρκία, την υψηλή αρτηριακή πίεση, την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, την απώλεια οστικής μάζας και την άνοια, με διάφορες διατροφικές ελλείψεις.
Η σωστή και υγιεινή διατροφή, σε συνδυασμό με διάφορα συμπληρώματα διατροφής, ειδικά σε καταστάσεις ανεπάρκειας, μπορεί να εξαλείψουν τη διατροφική ανεπάρκεια μετάλλων και βιταμινών.

who is who
H Μαίρη Σελανικλή γεννήθηκε στην Αθήνα το 1984. Σπούδασε στο Tμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας του Αλεξάνδρειου Τεχνολογικού Ιδρύματος Θεσσαλονίκης, από όπου και αποφοίτησε το 2007. Απέκτησε Master of Science στην Κλινική Διατροφή, στο London Metropolitan University τον Ιούλιο του 2011. 
Από το 2002 έως σήμερα, έχει παρακολουθήσει  πλήθος συνεδρίων και σεμιναρίων (π.χ. 5° και 6° Μακεδονικό Συνέδριο Διατροφής, 7°, 8° και 9° Πανελλήνιο Συνέδριο Διατροφής – Διαιτολογίας),  καθώς επίσης  και το Harvard Nutrition Metabolism Seminar με θέμα την «Μεσογειακή διατροφή στον 21° αιώνα».
Είναι μέλος της Ένωσης Διαιτολόγων Διατροφολόγων Ελλάδος και της Nutrition Society (Σύλλογος Διατροφολόγων Αγγλίας).
Διατηρεί διαιτολογικό γραφείο στην περιοχή του Ζωγράφου. 
Διεύθυνση: Μουρκούση 2,  Ζωγράφου, 
τηλ. 210 77 88 370, κιν. 697 66 17 673
e-mail: [email protected]